Hajduk – piechur Rzeczypospolitej
Imię: Kacper
Grupa rekonstrukcyjna: Stowarzyszenie Chorągiew Rycerstwa Ziemi Lubelskiej
Sylwetka: Hajduk, piechota narodowego autoramentu Rzeczypospolitej
Datowanie: I połowa XVII wieku (ok. 1620 r.)
Region: Europa, Rzeczpospolita Obojga Narodów
Hajduk to zawodowy piechur w służbie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zaciągany na zasadzie tzw. wolnego bębna. Formacja ta, wzorowana na zachodnioeuropejskiej piechocie zaciężnej, wyróżniała się jednak charakterystycznym strojem i uzbrojeniem o silnych wpływach węgierskich. Hajducy pojawili się w czasach Stefana Batorego jako odpowiedź na potrzebę stworzenia nowoczesnej, stałej piechoty. W przeciwieństwie do piechoty wybranieckiej, rekrutowanej z dóbr królewskich, byli żołnierzami zawodowymi, gotowymi do walki w każdej chwili.
Ich taktyka była szybka i elastyczna – świetnie nadawali się do działań w trudnym terenie, zasadzek i szybkich wypadów. Na polu bitwy często prowadzili ogień salwami w tzw. „napadzie ogniowym”, posługując się arkebuzami z zamkiem lontowym. Poza bronią palną nosili także lekką broń boczną – najczęściej węgierską szablę i siekierkę lub tasak.
Prezentowana sylwetka hajduka została odtworzona na podstawie ikonografii, m.in. tzw. tablicy gołuchowskiej z około 1620 roku. Składa się z następujących elementów:
buty z cholewką do kostki, sznurowane od wewnętrznej strony,
wąskie spodnie wełniane,
obłoczysty żupan podszyty czerwienią,
delia z czerwonymi pętlicami,
magierka z wbitą fajką,
drewniana owalna prochownica, kapciuch na kule i lniana torba,
arkebuz z zamkiem lontowym oraz szabla typu „węgierka”,
zapas lontu i niewielki toporek.
Ten zestaw doskonale oddaje wojskową modę Rzeczypospolitej I połowy XVII wieku, określaną niekiedy stylem „polsko-węgierskim”. Hajducy w takim rynsztunku stanowili trzon narodowej piechoty aż do reform wojskowych na początku XVIII wieku.
Chcesz dowiedzieć się więcej?
Przejdź do podstron poświęconych ubiorowi hajduka oraz jego ekwipunkowi, aby poznać szczegóły stroju, uzbrojenia i akcesoriów codziennego użytku.
